Darowizna a zachowek

Roszczenie o zachowek, z uwagi na swoją funkcję – ochronę interesu osób najbliższych spadkodawcy – obejmuje, oprócz majątku pozostawionego przez zmarłego w chwili śmierci, także uczynione na rzecz osób trzecich darowizny. Taka konstrukcja przepisów ma na celu uniknięcie sytuacji, w której spadkodawca przed śmiercią wyzbywa się majątku w celu faktycznego „wydziedziczenia” osób nieobdarowanych, jednocześnie omijając procedurę faktycznego wydziedziczenia.

Zakres darowizn podlegających uwzględnieniu przy obliczaniu zachowku określa art. 994 Kodeksu Cywilnego, wskazujący na darowizny niepodlegające zaliczeniu. Najbardziej istotny jest §1 wymienionego przepisu, którego omówienie, ze względu na niefortunną konstrukcję, należy uzupełnić orzecznictwem.

Zatem, art. 994 §1 Kodeksu Cywilnego stanowi, że „Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.”. Objaśnienia powyższego przepisu dokonał m.in. Sąd Apelacyjny w Lublinie, wyrokiem z dnia 16 sierpnia 2021 roku sygn. akt I ACa 505/20 wskazując, że art. 994 §1 Kodeksu Cywilnego zawiera „(…) tylko dwa wyjątki odnoszone do grup darowizn:

• drobne darowizny, zwyczajowo w danych warunkach przyjęte,
• darowizny dokonane przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, dokonane na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.”.

W związku z powyższym, przy obliczaniu zachowku uwzględniane są wszystkie darowizny na rzecz osób będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku, darowizny dla osób spoza tej grupy dokonane maksymalnie 10 lat przed otwarciem spadku oraz drobne darowizny zwyczajowo przyjęte.

W sytuacji potencjalnego otwarcia spadku w niedalekiej przyszłości należy mieć na uwadze przyjęte dotychczas darowizny. Warto wówczas skorzystać z porady doświadczonego pełnomocnika.

Szukasz więcej informacji z zakresu prawa spadkowego? Odwiedź nasz blog: Mam prawo do zachowku