Depresja, a upadłość konsumencka
Podstawą ogłoszenia upadłości konsumenckiej w przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej jest niewypłacalność. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe „Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.” Z kolei artykuł 4914 ust. 1 tejże ustawy przedstawia przesłanki oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości. W myśl powyższego przepisu „Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa”. W tym miejscu należy wyjaśnić pojęcia umyślnego doprowadzenia do niewypłacalności lub istotnego zwiększenia jego stopnia oraz doprowadzenia do tych stanów w skutek rażącego niedbalstwa.
Dłużnik umyślnie doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień jeżeli celowo zaciągał zobowiązania, bez zamiaru ich późniejszej spłaty.
Natomiast doprowadzenie do swojej niewypłacalności lub istotne jej zwiększenie wskutek rażącego niedbalstwa należy kwalifikować jako lekkomyślne zaciąganie zobowiązań w sytuacji, gdy dłużnik powinien zdawać sobie sprawę, że nie będzie w stanie ich spłacić. Warto zaznaczyć, że okolicznością wykluczającą rażące niedbalstwo mogą być niska świadomość prawna i ekonomiczna lub choroba dłużnika jeżeli pozwalają przyjąć, że nie miał on świadomości swojej trudnej sytuacji finansowej. Wówczas sąd powinien ogłosić upadłość.
Należy bowiem pamiętać, że stan zdrowia dłużnika jest okolicznością, która może w dużym stopniu wpłynąć na ocenę sprawy przez Sąd i zaważyć na decyzji w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
Zaburzenia depresyjne objawiają się głównie obniżeniem nastroju, smutkiem, przygnębieniem, niską samooceną, małą wiarą w siebie, poczuciem winy, pesymizmem, u części pacjentów myślami samobójczymi, niezdolnością do przeżywania przyjemności, spowolnieniem psychoruchowym, bezsennością lub nadmierną sennością lub zmniejszeniem apetytu. Bez wątpienia przyczyniają się do negatywnych i nieodwracalnych konsekwencji w wielu aspektach życia osoby chorej. Utrudniają one funkcjonowanie w społeczeństwie, wykonywanie zawodu, obniżają kondycję ekonomiczną oraz niekorzystnie wpływają na realizację potencjału intelektualnego oraz życie rodzinne chorego. Osoba cierpiąca na depresje może nie mieć świadomości pozostawania w trudnej sytuacji finansowej lub źle ją ocenić.
Jak wskazał Sąd Okręgowy w Szczecinie „Problemy psychiczne dłużnika (stany depresyjne etc.), uniemożliwiające prawidłowe rozpoznanie konsekwencji własnego postępowania, mogą być okolicznością wykluczającą rażące niedbalstwo, nawet jeżeli okaże się, że dłużnik zaciągał zobowiązania, będąc już niewypłacalnym. W każdym przypadku należy ustalić właściwy standard postępowania w analogicznej sytuacji w stosunku do dłużnika o podobnym statusie i świadomości. Zaciąganie nowych zobowiązań w celu spłaty poprzednich niekoniecznie musi być pogłębianiem stopnia niewypłacalności, a wręcz przeciwnie, może być próbą jej zapobieżenia (czasem desperacką, czasem nawet ekonomicznie racjonalną)”.
Jeżeli więc, u dłużnika występują zaburzenia psychiczne lub upośledzenia umysłowe, powinien on fakt ten przedstawić we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Warto jednak dokładnie udowodnić zaistniałą okoliczność, przedstawiając odpowiednią dokumentację medyczną. Potwierdzi ona przebieg danej choroby oraz jej wpływ na funkcjonowanie zadłużonego.
Przed sporządzeniem wniosku o upadłość konsumencką zawsze warto zasięgnąć porady prawnika, który przeanalizuje indywidualną sytuację osoby, która popadła w stan niewypłacalności.