Zgłoszenie wierzytelności małżonka z tytułu udziału w majątku wspólnym

W praktyce kancelarii bardzo często spotykamy się z zagadnieniem zgłoszenia wierzytelności z tytułu udziału w majątku wspólnym.

Na wstępie należy wyjaśnić, że z chwilą zawarcia małżeństwa zgodnie z brzmieniem artykułu 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich . Jest to majątek wspólny. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Wspólność ustawową można rozszerzyć w drodze umowy majątkowej małżeńskiej.

Z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa w art. 53 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny.  Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi. Wniosek taki powinien zawierać składniki, które małżonkowie chcieliby otrzymać na wyłączną własność ze wskazaniem sposobu spłaty drugiego małżonka . Tymczasem zgłoszenie wierzytelności winno wskazywać określoną kwotę pieniędzy, która stanowi równowartość udziału małżonka upadłego w majątku wspólnym.

Domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa.

Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską, z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Jak wskazał Sad Apelacyjny w Białymstoku z 8 września 2017 roku, sygn. akt. I ACa 218/17 zgodnie z art. 124 ust. 1 Prawa upadłościowego z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków ustaje wspólność ustawowa małżeńska, a majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłości. Powtórzenie regulacji co do ustania wspólności ustawowej w razie upadłości małżonka znajduje się w art. 53 § 1 Kodeksu Rodzinnego. Regulacja ta jest surowa dla małżonka dłużnika z tego względu, że nie jest on stroną postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości oraz ponosi daleko idące konsekwencje wydania takiego postanowienia. De facto małżonek ten swoim udziałem w majątku dorobkowym ponosi odpowiedzialność za zobowiązania współmałżonka, nawet w sytuacji, gdy nie jest współdłużnikiem, jak również gdy małżonek taki nie wyraził zgody na zaciągnięcie określonych zobowiązań w trybie określonym w art. 41 § 1 Kodeksu Rodzinnego. Ochrona małżonka upadłego dłużnika przejawia się tym, że może on zgłosić do masy upadłości wierzytelność z tytułu udziału. Małżonek upadłego posiada bowiem uprawnienie do zgłoszenia w postępowaniu upadłościowym wierzytelności z tytułu udziału w majątku w wspólnym (art. 124 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe). Zasadniczo udziały te są równe (art. 43 § 1 KRO), wobec czego zgłoszona przez małżonka wierzytelność powinna odpowiadać połowie wartości majątku wspólnego. Nie może jednak domagać się wyłączenia z masy upadłości udziału w majątku wspólnym.

Zgłaszając wierzytelność w postępowaniu upadłościowym zawsze warto skorzystać z pomocy profesjonalisty, który wyjaśni zawiłości prawne i przeprowadzi Klienta przez cały proces.