Samowola budowlana i kary przymuszające do jej legalizacji

Próżno szukać w przepisach ustawy Prawo budowlane precyzyjnej definicji samowoli budowlanej. Nie sposób znaleźć ją też w treści przepisów innych aktów prawnych regulujących kwestie z zakresu szeroko pojętego budownictwa. Nie ulega jednak wątpliwości, że samowola budowlana jest faktem. Proceder ten występuje dosyć często i równie często podlega surowym karom.

Przez samowolę budowlaną należy rozumieć budowę obiektu:

• bez pozwolenia na budowę,
• bez zgłoszenia,
• w razie wydania sprzeciwu do zgłoszenia.

Z samowolą budowlaną mamy do czynienia nie tylko w przypadku wybudowanego już obiektu, ale też w sytuacji przystąpienia do robót budowlanych przed wydaniem ostatecznej decyzji.

Kary przymuszające do legalizacji samowoli budowlanej

Dotychczas za samowolę budowlaną ustawodawca przewidywał sankcje o charakterze administracyjnym oraz karnym. Oba rodzaje sankcji będą dalej obowiązywały tych, którzy nie przestrzegają przepisów, jednakże pula sankcji karnych uległa zmniejszeniu. Na gruncie wcześniej obowiązujących przepisów za dopuszczenie się samowoli budowlanej groziła grzywna, kara ograniczenia wolności a nawet kara pozbawienia wolności do lat 2. Niska szkodliwość społeczna jaką niosła za sobą samowola budowlana sprawiła, że prawodawca zdecydował się na zmniejszenie przewidzianego przez ustawę rozmiaru kary. Aktualnie w oparciu o art. 93 pkt. 13 Prawa budowlanego za samowolę budowlaną jedyną sankcją karną będzie kara grzywny. Kara ta dalej jednak będzie dotkliwą, bo jak pokazuje praktyka jej wysokość może wynosić ponad 1 000 000 złotych.

Sytuacja wygląda trochę inaczej na płaszczyźnie postępowania administracyjnego. Tu ustawodawca przewiduje szerszy wachlarz sankcji. W postępowaniu administracyjnym karą za samowolę budowlaną może być decyzja nakazująca rozbiórkę obiektu budowlanego wybudowanego bez pozwolenia na budowę lub uprzedniego zgłoszenia. Kara ta jest tym dotkliwsza, że nie istnieje żadna szansa na jej przedawnienie. Za samowolę budowlaną grozi również obowiązek uiszczenia opłaty legalizacyjnej w przypadku wszczęcia procedury mającej na celu legalizację samowoli budowlanej. Brak uiszczenia tej opłaty skutkuje wydaniem przez odpowiedni organ nakazu rozbiórki obiektu budowlanego.