Wzajemne uznanie upadłości na terytorium państw członkowskich UE

W praktyce kancelarii zdarzają się przypadki osób funkcjonujących na co dzień w Polsce i innym kraju Wspólnoty Europejskiej, ma to na ogół związek z wykonywanym zawodem. Często wyjazd motywowany jest chęcią zasilenia domowego budżetu lub wyjścia z istniejącego zadłużenia. Co zrobić gdy znajdziemy się w trudnej sytuacji finansowej będąc zadłużonym jednocześnie w dwóch państwach?

Zgodnie z Artykułem 19. ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.Urz.UE.L 2015 Nr 141, str. 19) orzeczenie o wszczęciu postępowania upadłościowego wydane przez sąd państwa członkowskiego podlega uznaniu we wszystkich pozostałych państwach członkowskich z chwilą, gdy orzeczenie to stanie się skuteczne w państwie wszczęcia postępowania. Z kolei Artykuł 3. ust. 1 przytoczonego Rozporządzenia stanowi, iż sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, posiadają jurysdykcję do wszczęcia postępowania upadłościowego. Rozporządzenie określa „główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika” jako miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich. Dokładnie taką samą właściwość do orzekania przez polskie sądy w przedmiocie upadłości – opartą o kryterium zlokalizowania „głównego ośrodka podstawowej działalności” – zakłada przepis art. 382 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 z późn. zm.). Ponadto, art. 382 ust. 2 Prawa upadłościowego przewiduje jurysdykcję polskich sądów także w sytuacji, gdy dłużnik prowadzi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą, znajduje się tutaj jego miejsce zamieszkania, siedziba albo majątek.

Przepisy nie precyzują czym jest „główny ośrodek działalności”, wobec czego sąd rozpatrując wniosek o ogłoszenie upadłości ocenia każdy przypadek indywidualnie. Duże znaczenie w tej sytuacji będzie mieć kwestia przebywania w Polsce najbliższej rodziny i przyjaciół dłużnika, a więc kręgów osób w których ów przebywa poza pracą oraz z którymi jest powszechnie kojarzony. Jak wskazują przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie postępowania upadłościowego istotne dla sądu będzie także miejsce w którym znajduje się majątek dłużnika, szczególnie dużą wagę mają w tym wypadku należące do niego nieruchomości.

W sytuacji rzeczywistego funkcjonowania na terytorium dwóch krajów, gdy jako „główny ośrodek działalności” można wskazać np. jednocześnie Polskę i Niemcy przy jednoczesnym zadłużeniu zaciągniętym w obydwu państwach, ogłoszenie upadłości jest możliwe zarówno przed sądem polskim, jak i niemieckim. W obu przypadkach orzeczenie sądu w przedmiocie ogłoszenia upadłości będzie wywoływać skutki na terytorium wszystkich państw członkowskich UE. W teorii procedura upadłościowa w niektórych krajach Wspólnoty jest szybsza niż w Polsce.

Ogłaszając upadłość konsumencką nie należy jednak kierować się szybkością czy poziomem formalizmu procedury, bowiem nieodzownym elementem postępowania upadłościowego jest likwidacja majątku dłużnika, która w przypadku zlokalizowania głównych składników majątku, np. nieruchomości, na terenie Polski, odbędzie się na podstawie przepisów obowiązujących w Polsce. Pochopne ogłoszenie upadłości np. w Niemczech może skutkować niemożliwością likwidacji znajdującego się w kraju macierzystym majątku.

Mając główny majątek w Polsce warto zdecydować się na ogłoszenie upadłości tutaj, nawet jeżeli istnieje możliwość dokonania tego z wykorzystaniem szybszych procedur za granicą. Profesjonalny pełnomocnik dokona rzetelnej oceny sytuacji i przeprowadzi postępowanie upadłościowe zorientowane na ochronę interesu dłużnika.