Nadzwyczajna zmiana stosunków a umowa o roboty budowlane

Nadzwyczajna zmiana stosunków a umowa o roboty budowlane

Dla wielu osób budowa domu jest wymarzoną inwestycją. Wyobraźmy sobie sytuację, kiedy podpisujemy umowę z wykonawcą, a następnie budowa trwa i wszystko idzie zgodnie z planem. Nagle, na końcowym już etapie prac otrzymujemy ostatnią fakturę, w której wykonawca żąda zapłaty od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych więcej z uwagi na nadzwyczajną zmianę stosunków.

W dzisiejszym wpisie przybliżymy Państwu, czy możliwa jest obrona przed żądaniem Wykonawcy o waloryzację wynagrodzenia w skutek zmiany stosunków w przypadku umowy o roboty budowlane.

Art. 632. § 1 Kodeksu Cywilnego mówi, iż „Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. § 2. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.

Mamy tutaj do czynienia z tzw. klauzulą rebus sic stantibus. Występuje ona również w art. 3571 Kodeksu Cywilnego. W odniesieniu do umowy o roboty budowlane strony będą z niego korzystać w przypadku, w którym wynagrodzenie wykonawcy zostało ustalone w formie kosztorysowej. Z art. 632 § 2 k.c. – korzystać będziemy, gdy umowa przewiduje wynagrodzenie ryczałtowe.

Ogólnie rzecz biorą, klauzula mówi nam o tym, iż Wykonawca robót budowlanych może wnieść powództwo do sądu, domagając się zmiany wynagrodzenia w przypadku, gdy nastąpiła nadzwyczajna zmiana stosunków. Jednakże dochodzenie podwyższenia wynagrodzenia w tym trybie nie jest bynajmniej łatwe.

Po pierwsze: powód musi wykazać, iż nastąpiła nadzwyczajna zmiana stosunków. W orzecznictwie sądowym rozumie się przez to sytuację, która nie zdarza się często, jest niezwykła, niespotykana normalnie na rynku. Nie może to być pogorszenie sytuacji dotyczące tylko pojedynczego podmiotu będącego stroną umowy, lecz musi mieć charakter ogólny, odnoszący się do większej liczby przedsiębiorców, a nawet do całego sektora gospodarki. Nie każdy wzrost cen na rynku, nawet znaczny, może być więc uznany za nadzwyczajną zmianę stosunków w rozumieniu art. 357 (1) k.c. Powinna to być zmiana gwałtowna, skokowa, nienotowana normalnie na rynku.

Musi to być ponadto sytuacja niezależna od stron i nieprzewidywalna, a zatem taka, której strony nie mogły przewidzieć przy zawieraniu umowy działając z należytą starannością. Co więcej, w przypadku profesjonalistów, jakimi są firmy budowlane, próg owej staranności jest dodatkowo podwyższony, co jest brane pod uwagę w orzecznictwie sądowym.

Po drugie: niezbędne jest udowodnienie związku przyczynowego pomiędzy nadzwyczajną zmianą stosunków a grożącą stronie umowy stratą.

Po trzecie wreszcie: należy wykazać, iż wykonanie umowy za określone w niej wynagrodzenie groziłoby wykonawcy rażącą stratą. W orzecznictwie podnosi się w związku z tym, iż utrata zysku nie jest wystarczającą przesłanką do zastosowania tego przepisu, konieczne jest zagrożenie powstania straty. Strata ta powinna być rażąco wysoka, zgodnie z orzecznictwem nie musi jednak prowadzić do niewypłacalności wykonawcy.

Warto zauważyć, iż w niektórych przypadkach wysunięcie roszczeń o zapłatę dodatkowych kwot z uwagi na zmianę stosunków będzie stanowić przykład nieuczciwej praktyki przerzucenia ekonomicznego ryzyka związanego z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Orzecznictwo sądów wielokrotnie podkreślało, iż przedsiębiorca jako profesjonalista kalkuluje ceny, a więc powinien więc brać pod uwagę sytuację panującą na rynku, w tym monitorować obowiązywanie wszelkich nowych regulacji. Co do zasady, to przedsiębiorca powinien ponosić ryzyko zmiany cen towarów oraz sytuację związaną z rynkiem pracy. Mieści się to w tzw. typowym ryzyku kontraktowym.

W ten sposób przedsiębiorca mógłby rekompensować sobie wzrost kosztów działalności, a nie tylko kosztów wykonywania konkretnego zlecenia. Transferowanie przez przedsiębiorcę na konsumenta związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej zagrożenia ekonomicznego w postaci utraty zysków jest niezgodne z zasadami funkcjonowania rynku i ochrony konsumenta.

Pamiętać należy, iż nadzwyczajna zmiana stosunków jest sytuacją szczególną. W niektórych przypadkach będzie ona uzasadniona zmianami gospodarczymi wywołanymi przez pandemię koronawirusa. Tym niemniej, wyjątkowy czas epidemii wirusa SARS Covid-19 stawił wszystkich konsumentów oraz przedsiębiorców przed nowymi wyzwaniami, dlatego też każdy przypadek należy oceniać indywidualnie, a obie strony kontraktu powinny starać się wypracować kompromisowe, proporcjonalne rozwiązania dostosowane do trudnej dla wszystkich sytuacji.

Warto dodać też, iż konsument jest podmiotem szczególnie chronionym przez prawo w przypadku zawierania umów z przedsiębiorcami.

Jeżeli znajdują się Państwo w podobnej sytuacji nie należy zwlekać i skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Doświadczenie naszej Kancelarii w sprawach tego rodzaju będzie nieocenionym atutem w sporze z wykonawcą. Zapraszamy do kontaktu!

Jeśli potrzebują Państwo wsparcia z zakresu prawa budowlanego, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią:

telefon: 12 307 14 04
email: matyasik@kancelaria-bonaartis.pl

Add a Comment

Your email address will not be published.

Call Now Button